De meeste Kwartels broeden in Zuid-Europa. In sommige jaren echter komen Zuid-Europese broedvogels, bij ongunstige omstandigheden in de broedgebieden, naar West-Europa voor een tweede broedpoging. De meeste vogels worden dan ook  in die invasiejaren gezien. Het voorkomen door de jaren heen is sterk varierend. In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw werd de soort maar weinig genoteerd, door onbekendheid met roep: een zacht ‘kwik-me-dit’. Kwartels zijn eigenlijk alleen in mei en juni waargenomen.

Broedvogel

De meeste broedgevallen hebben plaats in de kruidige en vochtige graslanden van de Binnemiede en Weeshuispolder. Vier maal is het Groote Wielengebied in zijn geheel voor de Zomertaling op broedparen geïnventariseerd. In 2010 werden 5 territoria vastgesteld, wat veel is voor het Groote Wielengebied.

Broedterritoria in 2010

Zwartkoppen zijn ongetwijfeld elk jaar aanwezig geweest rond de Groote Wielen, maar zeker niet alle jaren waargenomen. Dat heeft te maken met het feit dat de soort vooral op boomrijke plekken voorkomt en alleen in de broedtijd door de welluidende zang goed waar te nemen is. De eerste vogels  verschijnen in april. Na de broedtijd daalt het aantal waarnemingen. Opvallend is dat in augustus geen Zwartkoppen waargenomen zijn. In september en oktober zijn een enkele maal nog doortrekkers gezien. Nogal bijzonder is de late waarneming van een Zwartkop op 24 december 1987. 

Broedvogel

Het ziet er naar uit dat de Zwartkop met het ouder worden van de bosschages als broedvogel rond de Groote Wielen is toegenomen. De soort broedt tegenwoordig in beide eendenkooien, in erfbeplantingen en bosschages langs de Westerdyk en in het moerasbos van de Gelte Herne. De broedpopulatie kan nu geschat worden op 10-15 paren.

Broedterritoria in 2010

Het voorkomen van Zwarte ruiters in het Groote Wielengebied is schommelend, maar door de jaren heen tamelijk stabiel. Meestal gaat het maar om één of enkele vogels. Zwarte ruiters worden in langgerekte periodes tijdens de voor- en najaarstrek gezien. Ook in de wintermaanden zijn enkele waarnemingen gedaan. De vogels bezoeken zowel de de moerassen en zomerpolders van de Ryptsjerksterpolder als plas-drasse plekken en slootkanten in de Binnemiede en Weeshuispolder. Er zijn nooit meer dan 8 Zwarte ruiters gezien: op 30 augustus 1980 in de Ryptsjerksterpolder en op 8 mei 2011 tijdens een steltloper-slaapplaatstelling in de zomerpolders de Warren (Ryptsjerksterpolder).    

De Zwarte kraai wordt het gehele jaar aangetroffen, maar de aantallen zijn het kleinst in de broedtijd, wanneer het gedrag veel heimelijker is en niet-territoriale kraaien worden geweerd uit de broedterritoria. Kijkend naar de gemiddelde jaarmaxima door de jaren heen, dan valt op dat vanaf eind jaren negentig de aantallen plotseling kelderen van rond de 60-100 naar zo’n 20-40 vogels. Een dergelijke plotselinge afname lijkt niet reëel. De grootste aantallen worden als regel genoteerd tijdens PTT-tellingen (post-transect tellingen), waarbij op 20 telpunten door het gehele gebied heen de vogels geteld worden. Vanaf 1998 zijn deze tellingen die daarvoor in verschillende maanden werden gehouden nog slechts in december gehouden. Meestal echter werden de grootste aantallen niet in december maar in andere maanden rond de winter geteld. Om een reëler beeld te krijgen van de voor- en achteruitgang van de Zwarte kraai rond de Groote Wielen zijn alleen de december-tellingen in beeld gebracht (zie hiernaast).  Daaruit blijkt dat de stand van de Zwarte kraai de laatste tientallen jaren als niet-broedvogel is afgenomen.

Broedvogel

Overal waar geboomte voorkomt, kan de Zwarte kraai tot broeden komen. Beide eendenkooien, de bosschages langs de Westerdijk en de boomopslag in de moerassen vormen de belangrijke broedplaatsen. Meestal worden hoge bomen uitgekozen, die veiligst zijn voor (menselijke) verstoring. Het Groote Wielengebied is drie keer in zijn geheel op de soort geïnventariseerd. Opvallend is het niet te verklaren kleine aantal broedparen in 2005. 

broedterritoria in 2010

De kans om een schaarse eend als de Zomertaling temidden van duizenden andere eenden aan te treffen is niet zo groot. Je moet een beetje doorzetting en geluk hebben. Dat alleen al maakt dat de aantallen waarnemingen van jaar op jaar flink kunnen schommelen. Hoewel de Zomertaling als broedvogel en doortrekker in Nederland fors achteruit is gegaan de afgelopen vijftig jaar, is dat in het Groote Wielengebied niet te merken aan de aantallen waarnemingen door de jaren heen. Van achteruitgang is uit die cijfers niet zoveel te bespeuren. De eerste waarnemingen worden meestal gedaan in april, een enkele maal al in maart. De piek in september betreft doortrekkers. Slecht drie keer zijn meer dan 10 Zomertalingen aangetroffen: 30 vogels op 29 augustus 1973 in de Ryptsjerksterpolder, geteld door de NJN; 17 vogels op 11 april 2009 tijdens een watervogeltelling en 12 vogels op 12 april 2014. Bij de laatste waarneming werd vlak boven de onder water staande zomerpolder de Warren een vrouwtje vliegend achterna gezeten door 11 mannetjes; een spectaculair gezicht. 

Broedvogel

De meeste broedgevallen vinden plaats in de kruidige en vochtige graslanden van de Binnemiede en Weeshuispolder. Vier maal is het Groote Wielengebied in zijn geheel voor de Zomertaling op broedparen geïnventariseerd. Kijkend naar alleen naar deze vier jaren dan lijkt het erop, dat het aantal broedparen van de Zomertaling in het Groote Wielengebied is afgenomen. De grafiek van het verloop van het aantal broedparen in de Binnemiede en Weeshuispolder laat zien dat er meer sprake is van schommelingen in het aantal broedparen dan achteruitgang.

Broedterritoria in 2010

Verreweg de meeste  Zilvermeeuwen zijn geteld op de slaapplaatsen in de Ryptsjerksterpolder, waar ze samen met andere meeuwen de nacht doorbrengen. De meeste vogels komen aanvliegen in de schemering. Het gaat dan naar schatting om enkele honderden Zilvermeeuwen die je nog kunt zien zwemmen temidden van duizenden Kok- en Stormmeeuwen. Zeker wanneer het donkerder wordt, is het steeds lastiger de meeuwen zonder speciale nachtkijkers te onderscheiden. Een deel van de meeuwentellingen is gedaan in de vroege ochtend vanaf een half uur voor zonsopkomst, wanneer vooral vliegende meeuwen geteld kunnen worden. Voor de Zilvermeeuwen bekent dat de getelde aantallen als regel te laag ingeschat zijn. Een deel van de vogels is, zo lijkt het, afkomstig uit Leeuwarden. Van mei tot en met oktober komen maar weinig Zilvermeeuwen in het Grote Wielengebied. Pas wanneer de zomerpolders in de Ryptsjerksterpolder onder water worden gezet en de meeuwen er komen slapen nemen de aantallen fors toe. In maart zijn de aantallen het grootst. Wanneer in april de zomerpolders opdrogen en de vogels aanstalten maken elders te gaan broeden nemen de aantallen snel af.
Afgezien van enkele uitschieters wordt aangenomen dat de aantallen overnachtende Zilvermeeuwen meestal beneden de 500 vogels blijven. Maar er zijn uitzonderingen waargenomen. Bij een meeuwentelling op 1 januari 1991 werden maar liefst 1500 Zilvermeeuwen geteld en op 27 maart 2016 750 Zilvermeeuwen.

Door de jaren heen zijn Zanglijsters waargenomen in het Groote Wielengebied. Van een duidelijke trend is niet veel te bespeuren. De meeste waarnemingen worden gedaan tijdens broedvogelinventarisaties en tijdens de najaarstrek in oktober. De grote piek in het aantal waarnemingen in 2010 is afkomstig van de waarnemingen bij broedvogelinventarisaties. In zachte winters zijn er ook enkele malen Zanglijsters gezien. Het grootste aantal van 12 vogels is geteld op 10 oktober 1993. 

Broedvogel

De boomrijke randen van het Groote Wielengebied, beide eendenkooien en het moerasbos van de Gelte Herne, dat zijn de plekken waar Zanglijster meestal broeden. Drie keer is het Groote Wielengebied in zijn geheel op de soort geïnventariseerd. De tamelijk stabiele populatie kan geschat worden op 4-7 broedparen.

Broedterritoria in 2010

Wulpen kunnen het gehele jaar rond het Groote Wielengebied worden gezien. De aantallen zijn het grootst tijdens de voor- en najaarstrek. Topmaanden zijn april, wanneer naast broedvogels ook doortrekkers aanwezig kunnen zijn en in november tijdens de najaartrek. Ook in de winter zijn af en toe nog kleine groepjes Wulpen aanwezig. Gemeenschappelijk slapen is in sommige jaren vastgesteld: in de Ryptsjerksterpolder, het zomerpoldertje Leechfean in de Weeshuispolder en op de steenstortdijk van het baggerdepot in het Sierdswiel. De grootste aantallen Wulpen (520) zijn geteld op 18 april 2015 tijdens slaaplaatstellingen in het Leechfean en op 19 april 1986 (497) in de Rypstjerksterpolder. De laatste jaren zijn nauwelijks meer Wulpen gezien op de slaapplaatsen. Uit de sterk wisselende aantallen door de jaren heen kunnen we geen conclusies trekken over de trend.

Broedvogel

Pas in de loop van de jaren negentig zijn er Wulpen gaan broeden in de Binnemiede. Het begon met één paar in 1994 broedend in een al jaren niet meer bemest gedeelte met tamelijk veel pitrus door vroegere schapenbegrazing. Later werden ook minder ruige delen bevolkt en broedde er meestal ook een paar in de Weeshuispolder. Het aantal broedparen schommelt tegenwoordig tussen 4 en 5.

Broedterritoria in 2010

De meeste Witte kwikstaarten in het Groote Wielengebied worden gezien in de maanden maart/april en juli-september. Tijdens de voor- en najaarstrek zijn de vogels in groepjes te zien; tijdens de najaarstrek soms samen met Gele kwikstaarten. Tijdens slaaptrektellingen worden dan regelmatig groepjes Witte kwikstaarten gezien op de plas-drasse zomerpolders, vermoedelijk op weg naar een gemeenschappelijke slaapplek. De laatste jaren slapen Witte kwikstaarten op een kunstmatige basaltdijk in het Sierdswiel. In de winter worden maar weinig vogels gezien met de maand februari als ‘dieptepunt’. Door de jaren heen zijn de aantallen Witte kwikstaarten in het Wielengebied niet veel veranderd. De grootste aantallen zijn geteld op 16 maart 2002 (35 vogels) tijdens een steltloper-slaapplaatstelling in de Ryptsjerksterpolder en op 27 maart 1994 (33 vogels) bij een gebiedsdekkende telling overdag. 

Broedvogel

Witte kwikstaarten broeden veelal in halfopen gebied aan de randen van het Groote Wielengebied en beide eendenkooien. Maar ook in de Binnemiede en Weeshuispolder worden soms broedparen aangetroffen, wanneer ergens mogelijkheden tot nestelen (holtes, beschutte plekken) aanwezig is. Vier keer is het gebied in zijn geheel geïnventariseerd. Het aantal broedparen blijft beneden de 10. 

Broedterritoria in 2010

De aantallen waarnemingen van Witgatjes in het Groote Wielengebied vertonen hier en daar wat hiaten. De indruk bestaat dat de aantallen door de jaren heen min of meer op peil zijn gebleven. De meeste waarnemingen zijn gedaan tijdens de nazomer van juli tot september. Het zijn vogels die alweer zijn teruggekeerd uit de broedgebieden. Meestal gaat het om enkele vogels of kleine groepjes. De voorjaarstrek is veel minder duidelijk. Het grootste aantal van 13 Witgatjes is geteld op 16 augustus 1986 tijdens een watersnippentelling. De vogels foerageren veelal in de oeverzones met weinig begroeiing, op plas-drasse graslanden en langs sloten. Gemeenschappelijk slapen, zoals bij sommige andere steltlopers het geval, is, is nooit geconstateerd. De vogels die op de slaapplaatsen geteld worden, zijn hoogstwaarschijnlijk vogels die overdag ook al aanwezig waren. Buiten de trektijden zijn de waarnemingen zeer schaars.