De Vink wordt rond de Groote Wielen vooral gezien aan de randen van het gebied op of nabij boomrijke plekken. De aantallen worden vooral beïnvloed door het voorkomen buiten de broedtijd, wanneer de vogels hier en daar in groepjes te zien zijn op zoek naar voedsel. De vogels eten dan vooral zaden van diverse snit. Af en toe zijn er enkele Kepen aanwezig bij de Vinken. Na de broedtijd in de maand juli zijn de aantallen Vinken het kleinst. In het voorjaar en najaar komen ook groepen doortrekkers langs, afkomstig uit Noordelijke regio’s.  De opvallende piek in de gemiddelde jaarmaxima wordt veroorzaakt door een telling van ca. 200 Vinken tijdens een vroege ochtend-ganzen-slaapplaatstelling op 4 februari 2007. Een grote groep doortrekkers streek neer op het opdrogende grasland van de zomerpolder nabij geboomte om een tijdje later weer verder te trekken. 

Broedvogel

De Vinken in het Groote Wielengebied broeden op plekken met wat hoog opgaand, meer ontwikkeld geboomte. De verwachting dat het aantal broedparen de afgelopen tientallen jaren met de ontwikkeling van bomen en bosschages zou toenemen is bewaarheid. Gezien de broedvogelaantallen in 2000, 2005 en 2010 is dat wel erg snel gegaan. In het verleden broeden er enkele vinken in of in de buurt van de eendenkooien, maar tegenwoordig zijn meer plekken geschikt.  

broedterritoria in 2010

De meeste Veldleeuweriken worden gezien tijdens de broedtijd, wanneer de vogels zeer actief zijn, en tijdens de najaarstrek in september en oktober. De vogels kunnen alleen goed worden geteld wanneer bij een beetje tegenwind de vogels laag vliegen. Het is niet doenlijk om de aantalsontwikkeling van de Veldleeuwerik buiten de broedtijd af te leiden uit de gemiddelde jaarmaxima, die in jaren met een groot aantal gemelde doortrekkers (in september en oktober) bepaald worden door niet-broedvogels en in de overige jaren door waargenomen broedvogels. De opmerkelijke piek in de aantallen wordt veroorzaakt door zeer grote aantallen late trekkers in het najaar van 1996: 1-12-1996 440 vogels en tijdens de voorjaarstrek in februari en maart 1996 maximaal 200 vogels. 

Broedvogel

Hoewel de Veldleeuwerik in Nederland de laatste halve eeuw als broedvogel zeer sterk achteruit is gegaan, is daar rond de Groote Wielen niets van te merken. De Veldleeuwerik behoort er tot de meest algemene broedvogels en de aantallen nemen nog steeds toe. Het overgrote deel broedt in de weidevogelreservaten Binnemiede en Weeshuispolder ten westen van de Wielen. De kruidige graslanden vormen een aantrekkelijk leefgebied voor de soort. Van oudsher waren de grootste dichtheden te vinden op de wat hoger gelegen klei-op-veengraslanden langs de Murk, maar de laatste decennia zijn ook de wat lager gelegen veengraslanden goed bezet. In de Ryptsjerksterpolder (venige zomerpolders en zandige delen) hebben nooit veel Veldleeuweriken gebroed.      

Broedterritoria in 2010

De eerste Tureluurs arriveren in de loop van maart in het Groote Wielengebied. De laatsten worden in juli gezien. Dat betreft vaak vogels die vrij laat met nog niet vliegvlugge jongen in het gebied aanwezig zijn. De gemiddelde jaarmaxima worden gedomineerd door de aantallen die geteld worden bij broedvogelinventarisaties. Op de steltloper-slaapplaatsen slapen wel Tureluurs, maar dat zijn vaak vogels die overdag ook al in gebied aanwezig zijn. Het invliegen van groepen Tureluurs in de avondschemering is vrijwel nooit waargenomen. Bij volledige gebiedstellingen zijn aantallen van 100 of meer vogels slechts twee keer geteld. Op 23 maart 1995 werden 201 Tureluurs geteld bij een ‘PTT’-telling en op 21 maart 1998 113 Tureluurs  bij een watervogeltelling. In maart zijn er bij het afstromen van de zomerpolders veel slikkige plekken aanwezig, waar Tureluurs op af komen.

Broedvogel

Tureluurs broeden sinds jaar en dag rond de Groote Wielen. Een blik op de aantallen broedparen in de jaren waarin het Groote Wielengebied in zijn geheel is geïnventariseerd laat zien dat de stand van de Tureluurs gestaag is afgenomen. De meeste vogels broeden tegenwoordig in de Binnemiede / Weeshuispolder met een intensief weidevogelbeheer. In de Ryptsjerksterpolder broeden Tureluurs vrijwel alleen nog in de zomerpolders ‘de Warren’.  Na de broedtijd worden vrijwel geen Tureluurs meer aangetroffen.

Broedterritoria in 2010

Het overgrote deel van de waarnemingen van Tuinfluiters rond de Groote Wielen betreft zingende vogels. Door de jaren heen is er geen duidelijke trend zichtbaar. De pieken rond 1980 en in 2000, 2005, 2010 nen 2017 worden veroorzaakt door broedvogelinventarisaties, waarbij de vogels vaker werden waargenomen dan in jaren waarin de soort niet is geïnventariseerd. Het grootste aantal Tuinfluiters (11 vogels) is geteld op 7 juni 1980 tijdens een broedvogelinventarisatie Na de broedtijd worden daalt het aantal waarnemingen vanaf juli snel. In augustus worden al nauwelijks meer Tuinfluiters gehoord.

Broedvogel

De Tuinfluiter voelt zich thuis in bos en bosrand met veel struweel. Drie keer is het Groote Wielengebied in zijn geheel op  Tuinfluiters geïnventariseerd. Door de jaren heen lijkt de Tuinfluiter met de ontwikkeling van struweel en geboomte te zijn toegenomen als broedvogel. De inventarisatie van 2000 met 8 broedparen lijkt echter wat aan de lage kant. In 2017 is de soort onvolledig geïnventariseerd.

Broedterritoria in 2010

Het lijkt erop dat de Torenvalk zich sneller herstelde van de slachting door het gebruik van het bestrijdingsmiddel DDT in de jaren zestig van de vorige eeuw dan andere roofvogels.  In elk geval waren de jaarmaxima van de Torenvalk halverwege de jaren zeventig in het Groote Wielengebied al weer op peil. Sindsdien zijn de aantallen Torenvalken die jaarlijks worden gezien met schommelingen tamelijk stabiel. Van 1972 en 1973 zijn geen gegevens voorhanden. De dip rond 1986 is niet goed verklaarbaar. De vogels worden het gehele jaar door gezien, maar in de broedtijd zijn de aantallen het kleinst. De Torenvalk is overwegend standvogel. In de herfst en winter zijn de aantallen het grootst door de aanwas van nabije broedvogels, maar mogelijk ook door noordelijke vogels die hier overwinteren. Het grootste aantal Torenvalken (13) dat geteld is, komt van de NJN tijdens een excursie in januari 1975. Maar meestal worden maximaal 5-10 vogels gezien.

Broedvogel

De Torenvalk broedt in de meeste jaren in de nabije omgeving van het Groote Wielengebied in nestkast of boomholte. In het Groote Wielengebied zelf is in de jaren dat een gebiedsdekkende inventarisatie heeft plaatsgevonden alleen in 2010 een broedgeval vastgesteld, in de molen bij de Ryptsjerksterfeart.

De eerste Tjiftjaffen arriveren in de loop van maart. De vogels vallen al gelijk op door hun zangactiviteiten. Net als bij de Fitis betreft het overgrote deel van de waarnemingen zingende vogels. Door de jaren heen is er geen duidelijke trend zichtbaar. De pieken rond 1980 en in 2000, 2005 en 2010 worden veroorzaakt door broedvogelinventarisaties, waarbij de vogels vaker werden waargenomen dan in jaren waarin de soort niet is geïnventariseerd. De grootste aantallen Tjiftjaffen (13 vogels) zijn geteld bij een ‘post-transect’ tellingen (PTT) op 23 april 1994 en tijdens een broedvogelinventarisatie in moerasgebied op 25 maart 2017. Na de broedtijd worden daalt het aantal waarnemingen vanaf juli snel. In oktober worden de laatste vogels waargenomen, waarbij verwisseling met de Fitis niet geheel is uitgesloten.

Broedvogel

De Tjiftjaf voelt zich thuis in wat hoger opgaand geboomte met rijke ondergroei. Terwijl Fitissen beginnend struweel en bos snel koloniseren, wacht de Tjiftjaf tot het bos wat verder is in de ontwikkeling.
Vier keer is het Groote Wielengebied in zijn geheel op Tjiftjaf geïnventariseerd. Door de jaren heen lijkt de Tjiftjaf met de ontwikkeling van struweel en geboomte is toegenomen als broedvogel. De inventarisatie van 2005 met maar 6 broedparen valt nogal uit de toon. Achteraf kan de oorzaak niet meer worden nagegaan. 

Broedterritoria in 2010

De laatste tien/twintig jaar zit de klad er in bij de aantallen Tafeleenden bij de Groote Wielen. De tegenwoordige aantallen Tafeleenden zijn veel kleiner dan voor de eeuwwisseling en zijn nog maar een kwart van de vroegere aantallen.  Naarmate de winter nadert nemen de aantallen toe om vanaf het vroege voorjaar weer af te nemen. In eerste instantie worden de meeste Tafeleenden gezien op de meren en vaarten; later verschijnen ze ook op de ondergelopen zomerpoldergraslanden in de Ryptsjerksterpolder. De grootste aantallen Tafeleenden zijn geteld op 29 december 1991 (170 vogels) en in maart 1976 (NJN telling 160 vogels).

Broedvogel

De Tafeleend broedde voor de eeuwwisseling met zo’n 5-10 broedparen in de oeverzones van vooral het Sierdswiel en de Houtwielen. De laatste tien jaar is de Tafeleend als broedvogel niet meer vastgesteld. Mogelijk is deze lastig te inventariseren soort als broedvogel gemist. Wel is er in 2017 in de nabijgelegen Bouwepet een broedpaar gesignaleerd.

Broedterritoria in 2010

De meeste waarnemingen van doortrekkende Tapuiten in het Groote Wielengebied komen uit de maanden maart, april en september. De vogels worden vooral in graslanden gezien, soms samen met Paapjes, vaak op hekken of draad of op de grond scharrelend naar voedsel. Hoewel de soort in Nederland als broedvogel heel wat veren heeft moeten laten, is daarvan in het Groote Wielengebied weinig te merken. Het aantal waarnemingen is door de jaren heen tamelijk constant. Meestal betreft het twee of drie vogels. Tweemaal zijn er grotere aantallen gezien: 22 september 1984 14 vogels en op 29 april 1995 12 vogels. 

De grootste aantallen Stormmeeuwen worden geteld van november tot maart, wanneer de zomerpolders in de Ryptsjerksterpolder onder water staan. In de uren voor zonsondergang verzamelen de duizenden meeuwen, grotendeels Kok- en Stormmeeuwen, zich op voorverzamelplaatsen op de graslanden rond het Groote Wielengebied. Daarna komen de groepen bijeen en verzamelen zich eerst nog op de meren van de Groote Wielen of ze vliegen in de schemering in grote groepen direct door naar de Ryptsjerksterpolder, waar ze neerstrijken op het water van de zomerpolder de Warren. De indruk bestaat dat de meeste Stormmeeuwen -in tegenstelling tot de Kokmeeuwen- minder uit Leeuwarden afkomstig zijn en  meer van de omliggende graslanden. De hier gepresenteerde aantallen zijn deels berekend op basis van schattingen over het aandeel van de Kokmeeuwen en Stormmeeuwen in de totale meeuwenpopulatie tijdens slaapplaatstellingen. Zeker bij invallende schemering zijn de soorten moeilijk te onderscheiden. Het grootste aantal Stormmeeuwen (ca. 10.000) is geteld op 27 januari 2002. Ook wanneer we dat aantal buiten beschouwing laten en in de wetenschap dat de slaapplaatsen niet elk jaar zijn geteld, dan kan gesteld worden, dat de aantallen Stormmeeuwen met schommelingen door de jaren heen tamelijk stabiel zijn. 

Net als veel andere mezensoorten trekken Staartmezen buiten de broedtijd in groepjes op zoek naar voedsel. Staartmezen zijn standvogels die meestal rondzwerven in een gebied dat maar enkele kilometers verwijderd is van het broedgebied. In het Groote Wielengebied zijn ze af en toe te zien in de boomrijke delen en bij bebouwing langs de randen van het gebied. Het voorkomen door de jaren heen is nogal grillig. In sommige jaren worden veel meer vogels gezien en veel vaker dan in andere jaren. Het grootste aantal van 30 Staartmezen is gezien op 10 oktober 1992 nabij Gytsjerk.    

Broedvogel

Staartmezen broeden spaarzaam in dicht struikgewas langs de boomrijke randen van het Groote Wielengebied, bij de bebouwing of in een van beide eendenkooien. Het gaat meestal slechts om enkele broedparen. Mogelijk worden de vogels echter niet altijd opgemerkt bij de broedvogelinventarisaties. 

broedterritoria in 2010