De meeste waarnemingen van Matkoppen komen uit het najaar tot in de winter, wanneer zwervende vogels  opgemerkt worden. De Matkop is niet elk jaar waargenomen, wat overigens niet betekent dat de soort er dan ook niet geweest is. Opvallend is wel dat de laatste tien jaar er nog maar nauwelijks Matkoppen in het Groote Wielengebied worden waargenomen.   

Broedvogel

In 2000 en 2005 zijn bij integrale broedvogelinventarisaties enkele broedterritoria vastgesteld (eendenkooien, bosjes). In 2010 was de soort niet meer aanwezig.

Pas vanaf het einde van de vorige eeuw zijn Lepelaars met enige regelmaat in het Groote Wielengebied te zien. Dit viel samen met de vorming en uitbreiding van broedkolonies op de Waddeneilanden, mede gestimuleerd door vossenpredatie van een aantal kolonies elders in Nederland. De Lepelaars zijn vooral aanwezig gedurende de voorjaartrek in maart en in de nazomer na de broedtijd. De zomerwaarnemingen betreffen waarschijnlijk jonge vogels die nog niet aan het broedproces deelnemen of volwassen vogels die geen succes hebben gehad met broeden. De vogels foerageren in de zomerpolders, in poelen en op plas-drasse plekken.  

Rond de winter worden vaak de grootste aantallen Kuifeenden geteld in het Groote Wielengebied. De aantallen laten vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw een gestadige toename zien, maar sinds 2006 zit de klad er in en dalen de aantallen Kuifeenden vrij sterk. In het decennium rond de eeuwwisseling waren aantallen van 100-200 vogels geen uitzondering. De in Nederland verblijvende aantallen Kuifeenden zijn de laatste 45 jaar tamelijk stabiel tot licht afnemend. Naar de oorzaken achter de daling rond de Groote Wielen kunnen we slechts gissen, verandering in de voedselsituatie, verlegging van de winterkwartieren? Het grootste aantal Kuifeenden is van 28 november 2006, toen 208 vogels werden geteld.

Broedvogel

De Kuifeend heeft als broedvogel de afgelopen 45 jaar een tamelijk stabiel populatie gekend. De soort broedt zowel in de Ryptsjerksterpolder als in de Binnemiede / Weeshuispolder. Mogelijk wordt het aantal broedparen enigszins onderschat, omdat de soort tamelijk laat in de loop van mei met broeden begint. De vogels broeden vaak in (uitgetrapte) slootkanten, waar de maaimachine niet komt.

Broedterritoria 2010

weidevogels Binnemiede en Weeshuispolder – langlopende reeks broedparen Kuifeend (BMP)

De aantallen Kramsvogels zijn het grootst gedurende de najaarstrek en het begin van de winter. Net als bij de Koperwiek, met wie de Kramsvogel regelmatig samen te zien is, zijn de aantallen de afgelopen vijfenveertig jaar met de nodige schommelingen sterk gedaald. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw konden in het najaar soms vele honderden foeragerende vogels op de graslanden gezien worden. Het grootste aantal getelde Kramsvogels (1500) werd geteld op 1 december 1977, samen met 500 Koperwieken. De laatste vijftien jaar komen de aantallen meestal niet boven de honderd. Recent echter werden op 26-10-2018 tijdens trektellingen in de vroege ochtend 745 vogels aan de grond gezien, die na een uurtje weer verder trokken.

Een blik op de gemiddelde jaarmaxima laat zien hoe sterk de Krakeend in het Groote Wielengebied is toegenomen. Dat betreft zowel broedvogels als trekvogels. De vogels hebben het er zeer naar hun zin met de meer dan twaalf km oeverzones, veelal ruige slootkanten en kruidenrijke graslanden. De vogels worden het gehele jaar aangetroffen met duidelijke piekaantallen gedurende de voorjaarstrek (februari, maart) en najaarstrek (september, oktober). Het grootste aantal Krakeenden (287) is geteld op 18 februari 2017. In februari en maart zijn de vogels meestal te vinden op de dan onder water staande zomerpolders en poelen in de Rypstjerksterpolder; in september en oktober op het open water langs de oeverzones van vooral het Sierswiel en de Houtwielen.

Broedvogel

In de onderzoeksperiode is de Krakeend als broedvogel sterk toegenomen. Rond 1980 werd het aantal broedparen geschat op tien. De soort broedde zowel in de Ryptsjerksterpolder als in de Binnemiede / Weeshuispolder. Latere integrale inventarisaties gaven steeds grotere aantallen te zien. De huidige broedpopulatie kan geschat worden op rond de 40 broedparen.

Broedterritoria 2010

weidevogels Binnemiede en Weeshuispolder – langlopende reeks broedparen Krakeend (BMP)

Tijdens de najaarstrek zijn de aantallen Koperwieken in het Groote Wielengebied veruit het grootst. De afgelopen vijfenveertig jaar zijn met de nodige schommelingen de getelde aantallen tijdens de najaarstrek sterk gedaald. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw konden in het najaar soms honderden foeragerende vogels op de graslanden gezien worden, vaak samen met Kramsvogels. Het grootste aantal getelde Koperwieken (500) werd geteld op 1 december 1977. De laatste twintig jaar komen de aantallen meestal niet boven de 20, veelal in geboomte.  

Goed waar te nemen standvogels die buiten de broedtijd meestal in groepjes optrekken, later in de broedtijd steeds kleinere aantallen zien in de tellingen dan daarbuiten. Dat is ook bij de Koolmees in het Groote Wielengebied het geval. Al in augustus worden veel grotere aantallen geteld, wanneer groepjes Koolmezen met hun nieuwe aanwas rondzwerven. Door sterfte zullen de aantallen van de eigen standvogels verminderen, maar er kan aanvulling plaatsvinden wanneer noordelijke vogels bij voedselschaarste zuidwaarts trekken. Erg opvallend is de sterke afname van de aantallen getelde Koolmezen na de eeuwwisseling. Waar voor de tijd nog met enige regelmaat tientallen vogels werden geteld, kwamen daarna de aantallen vaak niet meer boven de 10.

Broedvogel

De Koolmees broedt in het geboomte bij woonerven en in beide eendenkooien. Blijkens de broedvogelaantallen in de jaren waarin het Groote Wielengebied in zijn geheel op broedvogels is geïnventariseerd, is de Koolmees als broedvogel toegenomen. Dat kan te maken hebben met het ouder wordende bomenbestand in beide eendenkooien, waar de toename heeft plaatsgevonden. Aan de andere kant lijkt het deze toename op het eerste gezicht niet te rijmen met de sterke afname buiten de broedtijd. Mogelijk staat dat in verband met een steeds groter worden aantrekkingskracht van de woonomgeving buiten de broedtijd voor Koolmezen vanwege het groter wordende voedselaanbod daar.

broedterritoria in 2010

Vele duizenden Kolganzen verblijven ’s winters in het Groote Wielengebied. De eerste wat grotere groepen arriveren in de loop van oktober uit de noordelijke broedgebieden. De vogels vliegen elke avond bij invallende schemering naar de Ryptsjerksterpolder, waar ze met andere ganzen slapen in de onder water staande zomerpolders en bij poelen. ’s Ochtends vroeg vertrekken de ganzen rond en na zonsopgang naar de omliggende agrarische graslanden om te foerageren. In maart vertrekken de vogels weer, naar de broedgebieden in Noord-Rusland en Siberië.
In de jaren zestig van de vorige eeuw kwamen er nog maar enkele duizenden Kolganzen naar het Groote Wielengebied. Daarna is de populatie overwinterende Kolganzen in de loop van de tijd gegroeid naar 30.000 tot 40.000 vogels in de jaren tachtig. Met de inrichting van meer natte natuurgebieden in Fryslân in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur konden de ganzen op meer plekken terecht en daalden de aantallen in het Groote Wielengebied naar 15.000  tot  20.000. Hoewel hier en daar in Fryslân Kolganzen (nazaten van ontsnapte of aangeschoten vogels) zijn gaan broeden, is dat in het Groote Wielengebied niet of nauwelijks gebeurd. Het aantal zomerwaarnemingen is gering en niet terug te vinden in de statistieken.

Veruit de grootste aantallen Kokmeeuwen worden geteld van november tot begin april, wanneer de zomerpolders in de Ryptsjerksterpolder onder water staan. In de uren voor zonsondergang verzamelen de duizenden meeuwen, grotendeels Kok- en Stormmeeuwen, zich op voorverzamelplaatsen op de graslanden rond het Groote Wielengebied. Daarna komen de groepen bijeen en verzamelen zich eerst nog op de meren van de Groote Wielen of ze vliegen in de schemering in grote groepen direct door naar de Ryptsjerksterpolder, waar ze neerstrijken op het water van de zomerpolder de Warren.  Veruit de meeste Kokmeeuwen komen uit de richting van Leeuwarden, waar ze overdag verblijven. De hier gepresenteerde aantallen zijn deels berekend op basis van schattingen over het aandeel van de Kokmeeuwen en Stormmeeuwen in de totale meeuwenpopulatie tijdens slaapplaatstellingen. Zeker bij invallende schemering zijn de soorten moeilijk te onderscheiden. Een uitzonderlijk groot aantal (12.780) Kokmeeuwen is geteld op 31 maart 1991. Ook wanneer we dat aantal buiten beschouwing laten en in de wetenschap dat de slaapplaatsen niet elk jaar zijn geteld, dan kan voorzichtig gesteld worden, dat de aantallen Kokmeeuwen door de jaren heen enigszins zijn afgenomen. 

De grootste aantallen waarnemingen komen uit de jaren waarin broedvogelinventarisaties hebben plaatsgevonden (1980, 2000, 2005, 2010). Dat is niet verwonderlijk, omdat dan de meeste aandacht naar de soort uit gaat. De aantallen waarnemingen door de jaren heen vertonen weliswaar grote verschillen, maar op de lange termijn geen duidelijk trend. 

Broedvogel

Koekoeken worden vooral geïnventariseerd op de koe-koek roep van de mannetjes, vanaf een zangpost of in de vlucht. Ook wordt in de broedtijd de hinnik-roep van de vrouwtjes gebruikt als ondersteunende waarnemingen. Naar alle waarschijnlijkheid zijn de meeste Koekoeken gespecialiseerd op waardvogels in moerasland zoals Kleine karekiet en Rietzanger die daar in zeer grote getale broeden. Maar ook Graspiepers worden waarschijnlijk benut als waardvogel. Een aantal malen is geconstateerd  dat Koekoek-vrouwtjes de graslanden van de Binnemiede inspecteerden op zoek naar nestjes.
Vier keer is het gebied in zijn geheel voor de soort geïnventariseerd. Het aantal broedparen lijkt de afgelopen vijftien jaar te zijn toegenomen. Van de periode daarvoor is niet veel bekend, alleen dat in 1980 drie territoria zijn vastgesteld.  Bij de inventarisaties in 2017 is gecorrigeerd voor mogelijke dubbeltellingen.

Broedterritoria in 2010